Sakız Adası ( CHIOS )

Yunanistan’ın Ege denizine serpilmiş adalarından bize en yakın, dost adası Sakız... Bizden ama bir o kadar da bildiklerimizin aslında ne kadar az olduğunu fark ettiğimiz bir kültür.Ege’nin kuzey-doğusunda, Çeşme’nin tam karşısında, Lesvos (midilli) ve İkaria adaları arasında bulunan Chios’a Çeşme’den 35 dakika gibi kısa bir feribot yolculuğu ile ulaşabiliyoruz. Güzel plajları, zengin bitki örtüsü ve iyi korunmuş ortaçağdan kalma yapılarıyla ada size görülmeye değer pek çok güzellik sunuyor. Ayrıca ziyaret edebileceğiniz pek çok Osmanlı'dan kalma  eserler de bulunmakta. Adada yaşayanların gelir kaynağının büyük bölümünü turizm oluşturuyor. Ama bu tek geçim kaynağı değil elbet. Adanın diğer önemli geçim kaynakları ise sakız, balıkçılık ve tarım.

Tarihi

Buluntular ve araştırmalar, Sakız adası’nda neolitik çağlardan beri gelişmekte olan ekonomik ve kültürel yaşamın bulunduğunu ispatlar. M.Ö 1000 lerde Ionya’nın sakinleri belirli dönemlerle sakız Adası’na, Samos Adasına ve küçük asya kıyılarına yerleşmişlerdir. Sakız Adası M.Ö. 7. Ve 4. y.y’lar arasında oldukça gelişir ve güçlenir. M.Ö. 3. Y.y.’da büyük İskender ve varislerinin hakimiyetiyle farklı değişimlere uğrayan sakız adası, M.ö. 2. Y.y.’ da Romalıların egemenliğine geçer ve Roma kültürüne yakınlığı nedeniyle ayrıcalık kazanır. Adanın isminin nereden geldiği konusunda birkaç görüş var;bunlardan biri, yunanca “chioni” (kar) kelimesinden geldiği ve de adanın tanrı Poseidon’un karyağışı altında doğmasından dolayı bu adı aldığı şeklinde.Diğer bir görüş de adanın ilk yerleşimcilerinden olan Oinopionas ‘ın güzel kızı Chiona’dan sonra bu ismi alması. Çeşitli tarihlerde Persler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar ve Cenevizliler tarafından işgal edilen ada 1566 senesinde Osmanlılar’ın hakimiyetine geçmiştir. 1912’de bağımsızlığına kavuşan adada tüm bu kültürlerin eserlerini görebilmek mümkün.

SAKIZ ADASI GEZİLECEK YERLER

Kale
Chios tarihinde önemli bir yeri olan kale Bizanslılar tarafından yapılmış. Kalenin ana girişi olan Güney kapısından geçildikten sonra kemerli bir pasaj yolu sizi “Giustiniani” ye götürür. 15. yüzyılın bu ilginç sarayı yakın zamanda restore edilmiştir ve erken Hristiyan mozaikleri,Bizans freskoları ve tahta yontmalar için bir sergi olarak kullanılmaktadır. Aynı bölgede 70 Sakız Adalı Büyüklerin ve Metropolit Keşiş Platon’un hapsedildiği ve sonra asıldığı umutsuz zindan  bulunmaktadır.

Yakınında çok sayıda Türkün 1822 ve 1890 yılları arasında defnedildiği küçük bir mezarlık vardır. Bunların en ayırt edici olanı Türk donanması Amirali Kara Ali’nin mezarıdır. Mezar taşı iki kolonlu Türk Barok sanatının karakteristik yaprak motifleri ile süslenmiş mermer bir lahittir. Kalenin ana sokağında Bayraklı Cami ve St. George (Eske Cami) vardır. Daha ileride, kalenin kuzey köşesinde gezenler 18. yüzyıldan kalma yuvarlak kubbeli Türk hamamlarını ve 1694’teki Venedik yapısal evresinin sağlamlaştırma çalışmalarının izleri ile birlikte dairesel Zeno kulesini göreceklerdir. Kaledeki diğer değerli yerler Krya Vrysi, bir Bizans dizaynı yarı yeraltı sarnıcı, ve Koules, antik bina malzemeleri ile yapılmış bir Türk kulesidir.


Daskalopetra
Homeros’un ders verdiği zeytin ağacının altındaki kayalık,
muhteşem  Çeşme manzaralı bir tepede yer alıyor.


Olimpi Mağarası
Mesta limanına 10 km uzaklıkta bulunan Olympi mağarası bilim adamlarının söylediğine göre 200.000 yıllık. Mağaranın sıcaklığı yıl boyunca aynı ve 18 C. Oksijen seviyesi 20% olan mağaranın derinliği 74 metre. Mağaranın pek çok bölümü sarı – kırmızımsı renkte ve bu rengini karbonik kalsiyum’dan alıyor.

Kambos 

Narenciye bahçeleriyle çevrelenmiş yeşil bir vadide yer alan eşsiz güzellikte ki Kombos,
14.yüzyıldan kalma ve Ceneviz ailelerinin de bulunduğu aristokratik kesimin yerleşim yeriydi. Kırmızı taşlı konakları görülmeye değer. Gölgeli yollar, çiçek bahçeleri ve yavaşça ilerleyen yasemin asmaları eşsiz bir atmosfer yaratmaktadır.



Nea Moni 
En çok ziyaret edilen ve de adanın en önemli manastırı olan Nea Moni, yüzyıllarca Sakız adasının dini merkezi olmuştur. 11. yüzyıldan kalma bu Bizans manastırı imparator Monomahos tarafından yaptırılmış ve inşaa edilmesi 12 yıl sürmüş. Sekizgen kubbeli kiliselerin en önemli örneklerindendir. Unesco’nun dünya mirasını koruma listesindedir.

Pirgi 

Chios’un en büyük ve en önemli köyü olan Pirgi, güneyde yer alıyor.Siyah beyaz geometrik figürlerle boyalı geleneksel evleri ile dikkat çekiyor Pirgi. Bu geleneğin kaynağı bilinmemekle birlikte kimilerine göre Bizanslılardan kalma ,kimilerine göre ise Cenevizlilerden. Kaynağı ne olursa olsun şehre müthiş bir atmosfer sağladığı ise bir gerçek. Köy inşaa edildiği gibi duruyor. Olası saldırılara karşı korunmak için özenle inşa edilen köyde evler birbirine çok sıkı dizilmiş 

sadece iç duvarlara bakan kapı ve pencereleri vardı. Sokaklar dar ve kaldırım döşeli ve merkez kule meydanına bağlanmaktadır. Köye sadece iki giriş kapısından girilebiliyordu. Kato Porta ve Pano Porta.

Mesta         

Mesta 12. yüzyıldan kalma korunmuş antik yapılarıyla meşhur. Şehir korsan saldırılarına karşı korunmak amacıyla kale gibi inşa edilmiş. Şehrin girişinde kendinizi küçük sokak ve yolları ile adeta bir labirentte buluyorsunuz , ana meydana geldiğinizde ise sizi Tachiarchion klisesi bekliyor. Bu bölgeye mahsus özel içkisi “Souma” yı ise denemeden gitmeyin.

Anavatos 

Anavatos köyü deniz seviyesinden 450 metre yüksekliktedir ve sadece güneyden ulaşılabilir. Tüm köy uçurum kenarında ki kayalık zemine kurulmuştur. Zaten köyün adının anlamı da ulaşılmaz, erişilmezdir. Günümüzde köyde yaşayan çok az kişi var. Bu sit alanı vahşiliğin içindeki bir hayalet kasaba gibi eşsiz bir tablo sunmaktadır.



Lithi
Ünlü bir balıkçı köyü olan Lithi, Vessa’nın kuzeyinde kurulmuştur. Adının “alithis limin” yani “gerçek cennet” den geldiği düşünülmektedir. Sakinlerinin balıkçılıkla uğraştığı köyün kumsalı görülmeye değerdir. Lithi plajı Romalılar döneminde Chios’un ana limanıydı. Günümüzde de Chios’un en gözde plajı olan Lithi, pek çok tavernası, enfes deniz mahsulleri ve günbatımıyla sizi çağırıyor.


Plajlar
Chios çevresinde pek çok plaj var ama en popüler olanı Karfas. Merkezin güneyinde yaklaşık 7 km. mesafedeki bu koyda adanın en büyük turistik otelleri de bulunmakta. Daha sakin ve sessiz bir plaj arıyorsanız Kato Fana tam size göre .Chios’un güneyinde Emboria yakınlarında yer alan Mavra Volia, tüm plajı kaplayan, volkanik aktivite nedeniyle siyahlaşmış taşlarıyla meşhurdur.

Tavernalar
Taverna denilince aklınıza bizim Türkiye’de adlandırdığımız gibi canlı müzikli, sirtakili, tabak kırmalı yerler aklınıza gelmesin.Onlar genel olarak restoranlara taverna diyor. Bir Yunan restoranı ile tavernası arasındaki ana fark ise yemeklerin sunuluş biçimidir. Bir restoranda her bir misafir büyük bir tabakta servis edilen bir yemek seçer. Aksine, bir tavernada masanın ortasına diğerleri ile paylaşacağınız çok çeşitli mezeler konur.Böylece herkes en gözde yemeğine ulaşabilir. Yunanistan’da çok geç saatlerde buluşup bir tavernada yemeğe çıkmak olağandır. Dışarıda yemek yemek Yunan kültürünün bir parçasıdır ve Yunanlılar için yemek kadar bir araya gelmenin keyfini çıkarmak da önemlidir. Hikâyeler anlatmak ve sadece gülmek Yunan yeme alışkanlığının bir parçasıdır ve bu sebeple bir tavernaya gitmek birkaç saat alabilir.

 

Sakız Ağacı Hakkında Kısa Bir Bilgi
Burada damla sakızına: mastic diyorlar. Sakız ağacı bodur ve dikenimsi minicik yaprakları olan ve 4-5 metre boylarında bir ağaç. Çok güzel koku da salıyor. Dekoratif görünümlü ve hoş kokusu nedeniyle, bahçe düzenlemesinde de kullanılan bir bitki. Sürekli yeşil olması ve toprağı örtmesi nedeniyle, toprak erozyonunu da önlüyor. Kökleri: 20-25 metre derinliklere kadar gidiyor. Bu nedenle kuraklığı dayanıklı, incir ve zeytinden daha iyi. Arazi yangını gibi kötü koşullarda, kısa sürede kendini yeniliyor. Kıyı bölgelerinde tuza dayanaklı. Yavaş gelişir ve 100 yıldan fazla yaşar. 5 yaşından itibaren sakız salgılamaya başlar. 15 yaşından itibaren, bitki başına 1-2 kilo sakız verir. Bir kilo sakızın fiyatı, kalitesine göre; 60-100 dolar arasındadır. Burada, kendi ellerinizle ağaçlarından sakız toplayabilirsiniz. Buna izin veriyorlar, onların yani topladıklarınızın ücreti yok, tanıtıma hizmet. Ağzınıza attığınızda, bunların aynen sakız olduğunu göreceksiniz.